شرکت‌هایی که در ایران ثبت می‌شوند، در صورتی که سهامی باشند، نیاز به بازرس دارند. نام این بازرسان و مسئولیتی که به آن‌ها داده شده باید در اساسنامه شرکت ذکر شود. اگر قصد تأسیس شرکت دارید و مسئولیت بازرس برای شما اهمیت دارد، به مقاله ی درستی سر زدید.
مسئولیت بازرس
حتما فکر می‌کنید که اگر عضوی از هیئت مدیره باشید، اختیار در انجام همه کار دارید. اما نکته قابل توجه این است که حتی اعضای هیئت مدیره نیز باید مورد نظارت قرار بگیرند. این قضیه بسیار حیاتی است و در صورتی که فردی را به عنوان بازرس انتخاب نکرده‌اید، سهامداران شما حق پیگیری در دادگاه را دارند.
چه کسی مسئولیت بازرسی را برعهده دارد؟
هرگاه شرکت سهامی تأسیس می‌شود، سهامداران از میان خود کسانی که سهام بیشتری دارند را به عنوان اعضای هیئت مدیره به رأی می‌گذارند و در نهایت افرادی را برای این مدت انتخاب می‌کنند. این رأی دهندگان خود سهم خاصی در اداره شرکت ندارند و با انتخاب هیئت مدیره توسط خودشان به گونه‌ای به اداره شرکت می‌پردازند.
در این مرحله مشکلی وجود دارد. سهامداران از روشی که هیئت مدیره شرکت را اداره می‌کنند خبر ندارند. درست است که گزارشاتی مبنی بر عملکرد این اعضا تهیه می‌شود، اما سهامداران باید شخص ثالثی به عنوان بازرس شناسایی کنند. این فرد به نظارت دقیق روی عملکرد مدیران می‌پردازد. این بازرسان وظایف دیگری نیز دارند که در باره آن‌ها در همین مطلب صحبت خواهیم کرد.
مسئولیت بازرس
همان‌طور که اشاره شد، بازرسان در نظارت خود باید به چندین نکته توجه داشته باشند. اولین مأموریت آن‌ها این است که باید هر اتفاقی در شرکت می‌افتد به طور کامل و واضح به اطلاع سهامداران برساند. نظارت‌هایی که انجام می‌شود باید در حوزه مالی، حسابداری و دیگر حوزه‌ها باشد؛ به گونه‌ای که تمام بخش‌های مورد درخواست سهامداران را در بر بگیرد.
بررسی حساب های شرکت
هر هیئت مدیره موظف است گزارش های حسابداری مبنی بر گواهی پرداخت مالیات های داده شده، ترازنامه و سود و زیان را در مجمع عمومی شرکت ارائه دهد. اما قبل از ارائه و در دسترس سهام داران قرار دادن، این گزارشات باید از فیلتر بازرس عبور کنند. مسئولیت بازرس بررسی صحت اعداد و ارقام و جعلی یا واقعی بودن اسناد و اوراق است.
بررسی کلیه هزینه‌های شده توسط شرکت
از بازرس انتظار می‌رود که هزینه‌هایی که هیئت مدیره ادعا به پرداخت آن‌ها کرده‌است را زیر ذره‌بین قرار دهد. در صورت صحیح نبودن هر کدام از این هزینه‌ها، بازرس باید اقدامات لازم را به عمل آورد. همچنین بازرس باید به اندازه‌ای روی توضیح هزینه‌ها و وقوع آن‌ها تسلط داشته باشد که در مجمع عمومی سهامداران را در این امر قانع کند.
چه کسانی نمی‌توانند بازرس شوند؟
سمت بازرسی به کسانی که نسبت درجه یک، دو و سه با افراد هیئت مدیره دارند داده نمی‌شود. همچنین افرادی که خود یا همسر آن‌ها از یکی از افراد هیئت مدیره حقوق دریافت می‌کنند مجاز به داشتن این سمت نیستند.
دسته دیگری از افراد که اجازه بازرس شدن به آن‌ها داده نمی‌شود، خود مدیران هستند. همچنین افرادی که محجور و ورشکست شده‌اند حق حضور به عنوان بازرس را دارا نیستند. عدم سو سابقه جنایی شرط دیگر بازرس بودن به شمار می‌آید.
لازم به ذکر است که هر کدام از این افراد، اگر به خلاف خواست سهامداران، در هیئت مدیره فعالیت کنند، سهامداران حق اعاده شکایت بر علیه فرد مورد نظر را دارند. در صورتی که دادگاه حکم تعویض بازرس را دهد، هیچ اعتراضی مورد قبول نیست.
در صورتی که بازرسان از وقوع جرم خبر داشته باشند و آن را گزارش ندهند، هزینه‌های جبران خسارت سهامداران بر عهده بازرسان خواهد بود.
اختیارات بازرسان
بازرسان هرموقع که صلاح بدانند، درخواست می‌کنند که دفاتر قانونی شرکت را بازدید کنند. این امر جزو اختیارات آن‌ها بوده است و ایشان در انجام این امر آزادی کامل دارند. به عبارتی این امر جزو مسئولیت بازرس نیست.
در صورتی که بازرسان جرمی از طرف مدیران و اعضای هیئت مدیره ببینند، باید در کوتاه‌ترین مدت به سهامداران اطلاع دهند؛ حتی اگر در مأموریت به سر ببرند باید در سریع‌ترین حالت ممکن به مراجع قضائی مراجعه کنند و تمامی آنچه می‌دانند را گزارش دهند.
بازرسان باید در هر مجمع عمومی، گزارشی تهیه کنند که عملکرد شرکت را در بر بگیرد. این گزارش باید از ۱۰ روز قبل از مجمع عمومی برای سهامداران آماده باشد.
با توجه به گزارش، اگر شرکت چندین بازرس داشته باشد، هر کدام انتخاب می‌کنند که به بخشی خاص یا کل مجموعه نظارت کنند. اما در هر صورت یک گزارش در مجمع عمومی ارائه می‌شود.
نکته مهم
اگر شرکتی سهامی، عمدا در اساسنامه خود نام و مسئولیت بازرس را نیاورده باشد؛ یا بازرس مشخص شده توانایی انجام وظایف خود را نداشته باشد، سهامداران اجازه پیگیری قانونی در این زمینه را دارا هستند. به موجب قانون، اگر سهامداری در این امر شکایت به عمل آورد، دادگاه شهرستان مربوطه موظف است که فردی را یا به انتخاب سهامداران و یا به انتخاب دادگاه، برای بازرسی انتخاب کرده و در اساسنامه شرکت وارد کند.
در نهایت
مسئله بازرس بخشی مهم در انتصابات شرکت‌ها است. بازرس بخشی جدا نشدنی از شرکت تلقی می‌شود. هر شرکت سهامی، در اساسنامه خود نیاز به اعلام حداقل یک بازرس را دارد.
بازرسان بیش از یک نفر اختیاری بوده و فقط در شرکت‌های بزرگ پیشنهاد می‌شود.
قوانینی در مورد ممنوعیت انتصاب بازرس وجود دارد که در فوق به تفصیل توضیح داده شد. همچنین وظایف و اختیارات بازرس، به عنوان نماینده سهامداران به وضوح اشاره شد. ثبت شرکت و انتصاب بازرسان همواره با مشکلاتی روبه‌رو بوده است. همین مشکلات دلیل اختلافات بسیار، بین مدیران و سهامداران هستند. با مراجعه و مشورت با وکلای ماهر و خبره در این زمینه، مشکلات به حداقل خود می‌رسند. شرکت ثبت فردا برای در اختیار گذاشتن مجرب ترین تیم، به یاری شما در این زمینه آمده است.
